عمارت موزۀ زمان
این ساختمان، بنایی قدیمی و دارای دو طبقه با 700 مترمربع زیر بنا در محوطه‌ای به مساحت حدود 5000 متر مربع است. علی‌رغمی که دورۀ نخست شکل‌گیری این عمارت به اواسط دورۀ قاجار باز می‌گردد، عمدتاً وضع موجود آن به دورۀ پهلوی تعلق دارد. الگوی ساخت آن درونگراست با این تفاوت که ضرورت بهره‌گیری از چشم‌انداز جنوبش که فضای سبزی مفرح است، باعث شده که با بازشوهای متعدد نظرگاه قابل توجهی برای آن تأمین شود. بهره‌گیری آگاهانۀ سازندگان از ساختار زمین‌ریخت‌شناسی دشت‌های پایکوهی که به‌خوبی در طراحی این کوشک نیز رعایت شده، وسعت دید عمارت را به‌چشم‌انداز بهتر فراهم کرده است. این موضوع در اشکوب بالا به‌صورتی ویژه و فراگیر در دسترس قرار می‌گیرد. بنای نخستین و باغش که ...
3/5
عمارت موزۀ زمان

این ساختمان، بنایی قدیمی و دارای دو طبقه با ۷۰۰ مترمربع زیر بنا در محوطه‌ای به مساحت حدود ۵۰۰۰ متر مربع است. علی‌رغمی که دورۀ نخست شکل‌گیری این عمارت به اواسط دورۀ قاجار باز می‌گردد، عمدتاً وضع موجود آن به دورۀ پهلوی تعلق دارد. الگوی ساخت آن درونگراست با این تفاوت که ضرورت بهره‌گیری از چشم‌انداز جنوبش که فضای سبزی مفرح است، باعث شده که با بازشوهای متعدد نظرگاه قابل توجهی برای آن تأمین شود. بهره‌گیری آگاهانۀ سازندگان از ساختار زمین‌ریخت‌شناسی دشت‌های پایکوهی که به‌خوبی در طراحی این کوشک نیز رعایت شده، وسعت دید عمارت را به‌چشم‌انداز بهتر فراهم کرده است. این موضوع در اشکوب بالا به‌صورتی ویژه و فراگیر در دسترس قرار می‌گیرد. بنای نخستین و باغش که ازجملۀ اراضی ییلاق زعفرانیۀ قاجاری به‌شمار می‌آید، بدواً در تملک دوستعلی­خان معیرالممالک، داماد ناصرالدین شاه قاجار و از رجال سرشناس آن زمان، قرار داشت. در دورۀ پهلوی اول و اوایل پهلوی دوم طی چند مرحله تفکیک شد تا اینکه بخش موجود و مورد نظر از باغ کهن، در سال ۱۳۴۲ ش. توسط حسین خداداد که از تجار فرش بود، خریداری شد. وی برآن شد، ساختمان خشتی و گلین قاجاری که سازه‌ای چوبین نیز داشت را به‌طور کلی و اصولی مرمت، استحکام‌بخشی و بازسازی نماید. با کمک و مشاورۀ مهندس ابتکار که در آن زمان احاطه‌اش به فن ساختمان شهره بود، اسکلت چوبین را با سازه‌ای آهنی جایگزین کرد. غیر از آن، ساختارهای درونی و پلان داخلی نیز با توجه به نیازهای فضایی در هنگام بازسازی، دچار تغییرات اساسی شدند. مهمترین تغییر این دوره، الحاق اشکوب دوم عمارت بود. مهندس ابتکار با به‌کار گماردن معماران و کاشی‌کاران به‌نامی چون استاد کاشی و حاج رمضان عباسیان و آینه‌کاران و گچبران چیره‌دستی چون استاد حاج عبدالکریم نوید تهرانی، فرهاد یحیی‌پور، حاج علی شیخی، حاج حسن تهرانی، حاج ماشاءالله قزوینی و تعدادی دیگر از هنرمندان نام‌آور، برآیند کار این پروژه را به یکی از زیباترین عمارات موجود در تهران رسانید. تلاش پیوستۀ این هنرمندان در کمی بیش از یک دهه (۱۳ سال از ۱۳۴۳تا۱۳۵۶)، نمایشگاهی از انواع آرایه‌های وابسته به‌معماری ایرانی را فراروی نهاد؛ گچ‌بری‌های نغز ایرانی و فرنگی، گره‌چینی‌های اصیل ایرانی، منبت‌کاری‌های زیبا، آجر و کاشیکاری‌های موزون، حجاری‌های باشکوه و آینه‌کاری‌های پرتلألو و منحصربه ‌این عمارت، نگاه هر نظاره‌گری را مجذوب خود می‌کند. شکوه تلاش آن هنرمندان را به‌روشنی می‌توان در گچبری موزونِ طرحِ فرش تالار اصلی طبقۀ همکف به‌نظاره نشست. از این‌روی غیر از محتوای ثانویۀ اثر که همان موزۀ زمان است، کالبد این کوشک در برون و درون خود موزه‌ای از انواع آرایه‌های معماری است.

دو موزه در یک عمارت را می‌توان در کالبد موزۀ زمان به‌تماشا نشت؛ یکی تاریخ معماری و آرایه‌های وابسته به‌ آن و دیگری زمان‌سنج‌های تاریخی و هنری فاخر. اولی را ساختمان زیبا و منحصربه‌فرد موزه تضمین می‌کند و دومی را محتوای موزه‌ای که با نام «زمان» در دو اشکوب همان ساختمان راه‌اندازی شده است.

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۸ شمسی و در جهت نیل به رسالت‌های فرهنگی- اجتماعی خود، برآن شد که این عمارت را احیاء نماید؛ از این‌روی «ادارۀ کل موزه‌های بنیاد» که چهار سال پیش از آن شکل گرفته بود، پس از مرمت و ساماندهی عمارت، با تأسیس «موزۀ زمان» ساختمان را احیاء و در معرض بازدید عموم قرار داد. پس از آن، با تهیۀ پرونده در تاریخ دوم بهمن‌ماه ۱۳۸۲ شمسی این اثر را با شمارۀ ۱۰۸۶۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسانید.

موزۀ زمان یا «موزۀ تماشاگه زمان» که با نام «موزۀ ساعت» نیز شناخته می‌شود، از جاذبه های متفاوت تهران به شمار می‌رود؛ چرا که آثار ویژه و منحصربه‌فردی با موضوع زمان در آن به‌نمایش درآمده است. در این ساختمان فیروزه‌ای‌رنگ به آسانی می‌توان سیر تاریخی سنجش زمان را مرور کرد. شمار کم‌نظیری از ساعت‌ها و زمان‌سنج‌های ایرانی و غیر ایرانی (فرانسوی، سوئیسی، انگلیسی، ژاپنی و آلمانی) با تنوعی قابل توجه در مواد و متریال و هم تزئین، از داشته‌های این موزه، مجموعه‌ای دیدنی ساخته است. وجود ساعت‌های آفتابی، آبی، شنی و سوختی، لذت گردش در حیاط و فضای سبز این موزه را دوچندان کرده است.

بخش نخست موزه، بازدیدکنندگان را به دیدن زمان‌سنج‌های گوناگون و متعلق به دوره‌های تاریخی مختلف دعوت می‌کند. ساعت‌های ابتدایی، ساعت‌های مکانیکی وزنه‌ای و کوکی و ساعت‌های قابل حمل (جیبی و مچی) شمار عمومی آثار این بخش هستند. با قدری تخیل و تجسم در ابزارهای گاه‌شماری این موزه، می‌توان سفری متفاوت و باشکوه را در تاریخ تجربه کرد.

در طبقه همکف و به‌طور مشخص تالار بزرگ آن، ساعت‌های تاریخی اروپایی متعلق به سده‌های هفدهم تا بیستم میلادی را می‌توان دید. وجه هنری- آرایشی این ساعت‌ها به‌همراه شیوه‌های عملکردی آنها، نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. روایت‌های تاریخی که آرایه‌های این ساعت‌ها به‌دست می‌دهد، وجه تاریخی و روایی این آثار را دوچندان کرده است. به‌طور ویژه می‌توان برآیند کم‌مانندی از ترکیب هنر و صنعت را در ساختار و آرایش این ساعت‌ها به‌نظاره نشست. وجود «ساعت قورخانۀ ناصری» در این تالار، کانون توجه ویژه‌ای برای این موزه فراهم کرده است.

در همین طبقه، فضای ویژه‌ای که جلوه‌گاه کم‌مانندی از آرایه‌های معماری عرضه می‌کند، قرار دارد. تزئینات پرکار به‌ویژه «تنگ‌بری»های زیبایش باعث شده که این فضا به «اتاق اصفهان» معروف شود. در ساختار معماری و آرایه‌های این اتاق می‌توان سیما و قرینه‌ای از تالارهای «شاه‌نشین‌» معماری مسکونی ایرانی که «شِکَم‌دَریده»/ «پِسکَم‌دَریده» نیز نام گرفته‌اند، را در مقیاسی کوچک دید.‌ الگوبرداری آرایه‌ها از کاخ معروف «عالی‌قاپو» اصفهان و هم «نمادهای آفرینش» جلوه‌ای منحصر به‌فرد به این فضا بخشیده‌اند.

در طبقۀ دوم این موزه ساعات مچی و جیبی سفارشی زیبایی به‌نمایش گذاشته شده است. ساعت شخصیت‌های مشهور و رجال سرشناس نیز در یکی از اتاق‌های این اشکوب نمایش داده شده‌اند؛ ساعت آفتابی ناصرالدین‌شاه و پرفسور محمود حسابی از آن جمله است. در همین اشکوب آثاری از هنرمند نامی معاصر، هوشنگ فروتن، با اجزاء یا مفهوم ساعت و زمان به معرض نمایش درآمده است. 

یکی از مهمترین بخش‌های این اشکوب، «رواق فرازمان» نام دارد؛ در این رواق ساعات تعدادی از فرماندهان نامور دفاع مقدس همچون شهید باکری و شهید زین‌الدین و شماری از ساعات شهدای گمنام در معرض بازدید قرار گرفته است.

موزه زمان نخستین موزه تخصصی ساعت و ابزارهای زمان‌سنجی در ایران است که در خرداد ۱۳۷۸ به همت مؤسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در عمارتی تاریخی آغاز به کار کرد. قدمت ساختمان موزه به دوره قاجار بر‌می‌گردد و در دهه ۴۰ه.خ با تزئینات گچ‌بری، آینه‌کاری، گره چینی و کاشی‌کاری بازسازی‌شده که اکنون خود یک اثر هنری بی‌نظیر است. در سال ۱۳۸۲ه.خ این بنای بی‌نظیر با شماره ۱۰۸۶۸ به‌عنوان یک اثر ملی ایران به ثبت رسید. 

موزه زمان تلاش دارد تا دستاوردهای بشر درزمینه صنعت ساعت‌سازی و ابزارهای زمان‌سنجی را به نمایش بگذارد و سیر تکاملی مدیریت و درک مفهوم زمان را معرفی کند. در این موزه، علاوه بر نمایش ساعت‌های تاریخی و پیشرفته، پژوهش‌های علمی و تخصصی نیز درزمینه تاریخ‌نگاری ابزارهای زمانی انجام می‌شود.

موزه زمان در سه بخش اصلی به نمایش گذاشته‌شده است: بخش اول شامل ساعت‌های ابتدایی که در محوطه مجموعه به نمایش درآمده است و شامل؛ ساعت آفتابی، شنی و… است. بخش دوم در طبقه همکف شامل ساعت‌های دیواری، رومیزی و ایستاده است که ترکیب هنر و صنعت را به نمایش می‌گذارد و همچنین، یکی از فضاهای زیبای این بخش، «اتاق اصفهانی‌ها» با تزئینات معماری دوره صفوی است. بخش سوم در طبقه بالا شامل ساعت‌های جیبی، مچی، تقویم‌ها و ابزارهای رصد و نجوم است که تحولات علمی در این زمینه را نشان می‌دهند. یکی از بخش‌های منحصربه‌فرد موزه زمان رواق «فرازمان» است که ساعت‌ شهدای دفاع مقدس ازجمله شهید مهدی باکری و شهید زین‌الدین و شهدای گمنام در آن به نمایش درآمده است.

در دی‌ماه سال ۱۴۰۳ پیرو اوامر ریاست محترم بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی جناب آقای دکتر دهقان یکی از آثار برجسته هنری معاصر، «کره پومودرو» اثر هنرمند ایتالیایی آرنالدو پومودرو به موزه زمان منتقل گردید. این اثر حجمی کروی‌شکل که نماد کره زمین و چرخه بی‌پایان زندگی است، از جنس برنز و به وزن تقریبی ۵ تن در سال ۱۹۷۴م. خلق و در سال ۱۳۵۷ به ایران منتقل شد و اکنون در محوطه موزه زمان به نمایش درآمده است.

  • بهای بلیت موزه: ۶۰۰.۰۰۰ ریال
  • بهای بلیت موزه (تخفیف‌دار): ۴۵۰.۰۰۰ ریال
  • بهای بلیت محوطه: ۲۰۰.۰۰۰ ریال 
  • بهای بلیت برای بازدیدکنندگان خارجی: ۷.۵۰۰.۰۰۰ ریال
  • سالن اجتماعات با ظرفیت ۶۵ نفر مناسب برگزاری نشست‌ها و سخنرانی‌ها است.(قابلیت اجاره دارد)
  • کافه رستوران با ظرفیت ۱۵۰ نفر آماده پذیرایی از میهمانان و مخاطبین موزه است.            
  • دو عدد غرفه و فروشگاه محصولات فرهنگی در مجموعه که ارائه خدمات می‌دهند.
  • تصویر برداری بدون فلش و سه پایه آزاد است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *