پردیس موزه ای دفینه
معماری صنعتی معاصر با مصالح و نماهای نوآورانه در همنشینی با آثار باستانی، تاریخی و هنری فرهنگهای ملل و اقوام مختلف، مجموعۀ شگفتانگیزی را شکل دادهاند. در این پردیس، چهار موزه بهترتیب با محتوای نمایشی «هنرجهان»، «هنر دوران اسلامی»، «گوهر و آرایههای تاریخی» و «پول»، لذتی کمنظیر و تجربهای هیجانانگیز و آموزنده را برای بازدیدکنندگان فراهم میکنند.
خرید بلیت الکترونیکیساختمان دفینه در سال 1356 توسط معماران سرشناس ایرانی، آقایان نظام عامری و کمال کمونه، برگرفته از مکتب معماری «ارگانیک فرانک لوید رایت» بنا گردید. نمای بتنی این ساختمان نخستین نمای پیشساختۀ ایران به صورت قالببندی یکتکه، برگرفته از مروارید است. با توجه به ارزش معماری بنا، در سال1396 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. به طور کلی نخستین فعالیت فرهنگی موزهای این ساختمان در سال 1368 آغاز گردید که طی آن بخشی از فضای بنا به «موزۀ دفینههای تاریخی» اختصاص یافت. در سال 1378 بخش جدیدی در سالن اصلی با موضوع سکه و اسکناس به نمایش گذاشته شد و تا سال 1385 به عنوان «موزۀ تماشاگه پول» به فعالیت خود ادامه داد. در سال 85 مکان این موزه به پارک ارم انتقال داده شد و ساختمان موزه در اختیار بانک سینا قرار گرفت. سپس در سال 98-1394 ساختمان موزه با هدف احداث موزههای جدید از سوی مؤسسۀ فرهنگی موزههای بنیاد مستضعفان مورد بازسازی قرار گرفت و در نهایت در سال 1399 این ساختمان به صورت پردیس موزهای شامل سه موزۀ «هنر جهان»، «گوهر و آرایههای تاریخی» و «پول» احیا و با کاربریهای موزهای حیات مجدد یافت.
موزۀ هنر جهان
موزۀ هنر جهان یکی از مهمترین موزههای گروه موزه های دفینه بهشمار میآید. این موزه بهواقع همنشینی و گفتمان فرهنگهای ملل و اقوام است. تنوع قومی و پراکندگی جغرافیایی آثار بههمراه پراکندگی تاریخی، جذابیت کممانندی را برای این موزه تضمین کرده است. در واقع بیشتر ملل و فرهنگهای قومی نمایندهای باستانی، تاریخی یا هنری در این موزه دارند. برخی از این نمونهها همچون «طومار ژاپنی» بسیار زیبا، متعلق بهسدههای هجدهم و نوزدهم میلادی و تندیس دوطرفۀ سنگی بودا، متعلق به سدۀ دوم و سوم میلادی، تنها نمونههای موجود در ایران بهشمار میآیند. آثاری از هنرمندان بزرگ اروپایی همچون «فرانسیسکو گویا»، «سالوادور دالی» و «پابلو پیکاسو» و تعداد قابل توجهی از سردیسهای گچی و سنگی دوران سلوکی و اشکانی در این موزه در معرض نمایش قرار گرفته است. بهطور کلی در موزۀ هنر جهان میتوان تعداد قابل توجهی از آثار تجسمی هنرمندان بزرگ اروپایی در سدههای هفدهم تا بیستم میلادی را بهنظاره نشست.
در نیماشکوب این بخش از پردیس موزه ای دفینه، موزۀ هنر اسلامی قرار دارد. نسخ خطی سدههای نخستین تا سدههای متأخر دوران اسلامی، سفال و کاشیهای زرینفام، منسوجات سدههای نخستین تا متأخر دوران اسلامی، شمشیرها و خنجرهای تشریفاتی دوران صفوی تا قاجار، آثار لاکی فاخر، فلزکاری ایرانی، آثار شاخصی از نگارگری ایرانی بهویژه تنها برگ شاهنامۀ فاخر قوامالدین شیرازی، موجود در ایران، در این موزه بهنمایش گذاشته شدهاند.
موزه گوهر و آرایههای تاریخی
این موزه در طبقۀ منفی یک ساختمان پردیس موزه ای دفینه قرار گرفته است. طراحی داخلی این موزه بهجهت اهمیت سنگ فیروزه در فرهنگ ایرانی (معماری، هنر و آرایش) و همچنین وجود مهمترین معادن این سنگ در نیشابور، برگرفته از معدن این سنگ گرانبها و تزئینی است؛ به پاسداشت این مهم، طرح رگههای طبیعی و معدنی فیروزه بر بخشهایی از دیوار و کف موزه به روش «میکروسمنت» و «اپوکسی» به اجرا درآمده است. موزۀ گوهر و آرایههای تاریخی شامل سه بخش کلی است: 1. بخش زیورها و آرایههای نخستین، 2. بخش شمشیرهای تشریفاتی و زیورهای مزین به انواع گوهرهای قیمتی و نیمهقیمتی 3. بخش اشیاء کاربردی مزین به زر و سیم.
به طور کلی حدود 800 شیء ارزشمند از هزاره سوم پ.م تا دورۀ معاصر در 40 ویترین به نمایش گذاشته شده است. از آثار شاخص این موزه میتوان به سینه ریزهای زرین دوران تاریخی، شمشیر تشریفاتی فتحعلیشاه و محمدشاه، مزین به سنگهای گرانبها همچون الماس، زمرد و یاقوت، بخشی از عصای زرین شاهی از دورۀ هخامنشی مزین به سنگ لاجورد، جامهای زرین هزارۀ اول پ.م، کیف پیرایش ناصرالدین شاه قاجار برند فرانسوی لویی ویتون و پیکرۀ ارزشمند یک زن از «ژروم»، هنرمند معروف فرانسوی، مزین به گوهرهای قیمتی و نیمهقیمتی اشاره کرد.
موزۀ پول
موزۀ پول ایران نخستین موزۀ تخصصی و دائمی در زمینۀ سکه و اسکناس ایران است که به همت ادارۀ کل سابق موزههای بنیاد مستضعفان در تاریخ هفدهم تیر ماه سال 1376ش، در ساختمان دفینه آغاز به کار کرد. این موزه پس از یک دهه فعالیت علمی ـ فرهنگی در سال 1385ش، به مجتمع ارم سبز منتقل شد. با مرمت و آمادهسازی ساختمان دفینه در اسفندماه سال 1399، موزۀ پول با محتوایی توسعه یافته به دفینه بازگشت.
این موزه با به نمایش گذاشتن مجموعهای ارزشمند از سکهها و اسکناس های ایرانی و آثار مرتبط با اقتصاد ( شامل بیش از 1400 اثر)، تاریخ ضرب سکه و نشر اسکناس را در ایران مرور میکند.
موزۀ پول ایران از بخشهای متنوعی همچون پولِ ابتدایی، سکههای هخامنشی، اشکانی، ساسانی، سکههای دوران اسلامی و اسکناسهای رایج در ایران تشکیل شده است. از آثار شاخص نمایشی این موزه، میتوان به نخستین سکههای ضرب شده در ایران در زمان هخامنشیان، کوچکترین سکه با تاریخی کهن، اسکناس طلا، سکۀ نخستین شاهبانوی ایرانی و طرح اسکناسهای قاجاری اشاره کرد.
این موزه در طی سالهای فعالیت خود علاوه بر نگهداری و نمایش آثار، در زمینههای مختلف علمی (برگزاری نشستهای تخصصی، همکاری با پروژه های دانشجویی، بازدیدها و کارگروه های آموزشی مدارس و دانشگاهها) فرهنگی- هنری (برگزاری و همکاری در اجرای نمایشگاه های هنری، ضبط مستندهای تخصصی) فعالیت داشته است.